Η Κούβα, η Β. Κορέα, η Κίνα, και ο δύσκολος δρόμος

Σε συζητήσεις όπως αυτή, που ξεκινήσαμε στον παρόντα χώρο με αφορμή το ασφαλιστικό (αν έχασες το προηγούμενο επεισόδιο: αριστερό click εδώ), αναπόφευκτα θ' ασχοληθείς κάποια στιγμή με τις εγγενείς αδυναμίες τού ιδεολογικού συστήματος που υποστηρίζεις - γιατί τέλειο σύστημα, προφανώς, δεν υπάρχει. Αν μάλιστα είσαι αριστερός, αυτή η στιγμή έρχεται κατά κανόνα νωρίς: αφού εξαντλήσουν τα υπόλοιπα επιχειρήματά τους, οι περισσότεροι συνομιλητές σου θα επιχειρήσουν το γνωστό φινάλε, ανεβάζοντας στην σκηνή όλα τα ιστορικά θέατρα δράσης και αποτυχίας τού Κομμουνισμού. ΕΣΣΔ, Βόρειος Κορέα, Κίνα, ακόμη και η Κούβα των ιδιαιτεροτήτων και των αντιφάσεων θα επιστρατευθεί για να σου θυμίσει ότι το σύστημα, που υποσχέθηκε να πάρει υπό την σκέπη του τους πάντες, αλλού κατέρρευσε, αλλού έγινε πιο απάνθρωπο κι από τα ειδεχθέστερα φασιστικά καθεστώτα, κι αλλού απλώς έρχεται τακτικά σε δύσκολη θέση με την άστοχη μισαλλοδοξία του και με την επιμονή ν' αγνοεί την λαϊκή θέληση.

Η αλήθεια είναι πως ο Κομμουνισμός είναι εκείνο το σύστημα που προδόθηκε περισσότερο απ' όλα τα άλλα από τους ανθρώπους που ανέλαβαν να υλοποιήσουν τα υπεσχημένα. Αλλά αυτό ήταν φύσει αναμενόμενο. Βλέπεις, την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι πόνταραν στην ατομιστική φύση τού είδους μας για να κερδίσουν πιστούς, η Αριστερά ζήτησε από τον πολίτη να τραβήξει τον δύσκολο δρόμο, πρεσβεύοντας πως θαυμαστά αποτελέσματα θα μπορούσαν να προκύψουν για όλους εάν όλοι συμμετείχαν με όλες τους τις δυνάμεις στην παραγωγική διαδικασία, εάν όλοι είχαν τα ίδια δικαιώματα στην εκπροσώπηση και στην έκφραση γνώμης, και εάν όλοι διασφάλιζαν ότι ουδείς θα βρισκόταν στην δύσκολη θέση ν' ανησυχεί για το ψωμί του ή για την δουλειά του. Εάν η παραπάνω εικόνα δεν σου θυμίζει κανένα απ' τα κομμουνιστικά καθεστώτα που μπορείς να φέρεις στον νου σου, είναι γιατί δεν τηρήθηκαν οι κανόνες: οι διαχειριστές εγκατέλειψαν γρήγορα τον δύσκολο δρόμο όταν πήραν την εξουσία στα χέρια τους, ο πολίτης εγκατέλειψε την προσπάθεια παραγωγής υπεραξίας όταν ξεθώριασε το όραμα που οι ταγοί πρόδωσαν πρώτοι, κι η παρτίδα χάθηκε. Έχει καλώς - ιδεολογία δίχως πιστούς είναι, έτσι κι αλλιώς, νεκρό γράμμα. Αλλά η ιδέα ότι η Αριστερά θ' αντιμετωπίσει τις προκλήσεις τού μέλλοντος με τις ίδιες μεθόδους και αγκυλώσεις με τις οποίες πορεύθηκε στον περασμένο αιώνα είναι παράλογη, το λιγότερο.

Σήμερα, η μόνη σωστή απάντηση στο ερώτημα για το πού θα σταματούσε η αναδιανομή τού πλούτου, έτσι και η κοινωνία αποφάσιζε να την κάνει πράξη, είναι "εκεί που η κοινωνία θ' αποφάσιζε ότι πρέπει να σταματήσει". Σήμερα (όπως και τότε, αλλά το θέμα δεν είναι η λύση των παρεξηγήσεων), ο σκοπός δεν είναι η δαιμονοποίηση τής υπεραξίας, αλλά η εκμετάλλευσή της προς όφελος τού συνόλου, όχι προς όφελος ενός εκάστου. Σήμερα, ο μεγαλύτερος αντίπαλος τής πνευματικής προόδου των πολλών είναι η αδυναμία πρόσβασής τους στην γνώση λόγω του κόστους που προϋποθέτει αυτή η πρόσβαση - κι όσο για την υλική πρόοδο, συμφωνούμε σίγουρα στο δικαίωμα τού καθενός να διαχειρίζεται την περιουσία του κατά το δοκούν, και θα μπορούσαμε ενδεχομένως να συμφωνήσουμε και στην θεμελίωση τού δικαιώματος στον πλουτισμό, που, φυσικά, δεν θα βασίζεται στην εκμετάλλευση και στην καταπάτηση τού αντίστοιχου δικαιώματος των άλλων.

Αλλά εκεί που τα επικρατή σήμερα συστήματα αφήνουν την αγορά, δηλαδή πλασματικές ανάγκες, (συχνά πλασματική) ζήτηση και τραστ επιχειρηματιών να καθορίζουν τις οικονομικές απολαβές σου (και την πραγματική τους αξία, όταν στέκεσαι μπροστά στα ράφια τού super market), ο Κομμουνισμός δείχνει τον δρόμο προς μια ορθολογική, αντικειμενική κατάρτιση μισθολογίου για όλους: βάσει των αναγκών τού καθενός, βιολογικών και επαγγελματικών. Ποιος δεν θα μπορούσε να διαβιοί σ' ένα σύστημα όπου όλοι βρίσκουν τον ρόλο τους, ξέρουν ότι δεν θα τους "γδύσουν" κάθε φορά που βγαίνουν για ψώνια κι ότι θα βγάζουν αρκετά ώστε να ζουν σχετικά άνετα, και πάντως ασφαλώς; Κι αν η κοινωνία αποφάσιζε πως αυτόν τον δρόμο θέλει να τραβήξει, γιατί να μην της επιτραπεί να το κάνει;

Για το ασφαλιστικό τα 'χουμε ξαναπεί. Δεν μπορεί να θεωρείται δίκαιο, από αριστερή έστω σκοπιά, ένα σχήμα που διαιωνίζει ως τον τάφο την ανισότητα στην κατανομή τού πλούτου, ιδίως αν αυτή η ανισότητα προκύπτει με τα κριτήρια τής αγοράς, όπως περιγράφησαν παραπάνω. Και το ψηφισθέν νομοσχέδιο αυστηροποιεί τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης των συντάξεων, αλλά, πλήττοντας άπαντες στον ίδιο βαθμό, καταλήγει να κάνει αναλογικά μεγαλύτερη ζημιά στους αδυνάμους. Τροφή για σκέψη στην εγχώρια Αριστερά, που παλινωδεί ασυγχώρητα ανάμεσα στην αδυναμία διατύπωσης πειστικού προγραμματικού λόγου και στην αγωνία να κερδίσει την εύνοια τού πλήθους: θα ήταν εντελώς εκτός πραγματικότητας η συζήτηση για την θέσπιση μιας αληθώς Εθνικής Σύνταξης, ίδιας για όλους, η οποία θα καλύπτει το σύνολο των συντάξιμων αποδοχών που θα χορηγεί ο (μόνος, κατά προτίμηση) ασφαλιστικός φορέας;

Ας κάνει, μ' άλλα λόγια, η Κυβέρνηση μια απ' τις αναλογιστικές μελέτες της κι ας μας πει, αφού υπολογίσει όλες τις παραμέτρους, πόσο μπορεί να πληρώνει τον κάθε συνταξιούχο της: 1400, 1200, 1000 ή 800 ευρώ; Κι αφού εντοπίσει το μαγικό νούμερο, ας το ορίσει ως την σύνταξη που θα λαμβάνουν όλοι (αλλά όλοι) οι πολίτες από το κράτος, κι ας παραπέμψει όποιον θέλει περισσότερα κι έχει την δυνατότητα να τα πληρώσει σ' έναν επικουρικό φορέα, ή στους ιδιώτες. Πρόσθεσε στο σχήμα όση ευελιξία θες. Αλλά στην πραγματικότητα των εξαθλιωμένων χαμηλοσυνταξιούχων θα έπρεπε, με την "ευκαιρία" τής δεινής συγκυρίας, να μπει τέλος - κι όχι να συμπιέζεται κι άλλο το εισόδημά τους, ή να υποχρεώνονται οι χαμηλόμισθοι εξ ημών να εργάζονται ως τα 70 για να βγάλουν σύνταξη τής προκοπής. Απλό, πρακτικό, θίγει προνόμια αλλά όχι την καθεστηκυία τάξη καθ' εαυτή, ει μη μόνον στο ότι πρόκειται για μια αριστερόστροφη ιδέα που θα έβρισκε εφαρμογή εντός του συστήματος. Κι υπάρχουν πολλές τέτοιες ακόμα.