Citius, Dollarius, Dopius
Το Πνεύμα τών Αγώνων
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε προ εβδομάδος περίπου, η Κατερίνα Θάνου κατήγγειλε τον “πόλεμο” που, όπως ισχυρίσθηκε, υφίσταται από πλευράς τής Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής προκειμένου να μην λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες τού Πεκίνου. Το αν θα της επιτραπεί η συμμετοχή θα αποφασιστεί εντός των ημερών. Θα της πρότεινα όμως, εφ’ όσον τελικώς αγωνιστεί, να ξυρίζεται πριν από τις κούρσες. Κόντρα.
Η ιστορία τής Θάνου (που, θυμίζω, εξαφανίστηκε μαζί με τον Κώστα Κεντέρη λίγο πριν την έναρξη των Αγώνων τού 2004 για να αποφύγει “αιφνιδιαστικό” έλεγχο ντόπινγκ και τελικά παρουσιάσθηκε εισαχθείσα σε αθηναϊκό νοσοκομείο ως θύμα τροχαίου με την μοτοσυκλέτα τού συναθλητή της, υπόθεση που ακόμη ταλαιπωρεί τους δύο δρομείς, αλλά και διάφορους πρόθυμους “ψευδομάρτυρες” τής εποχής) δεν είναι, στην πραγματικότητα, παρά ένα από τα επιφαινόμενα τής παγκοσμίου παρακμής τού αθλητικού κινήματος – μπολιασμένο, βεβαίως, με μπόλικη δόση νεοελληνικής τρέλας.
Από τότε που κάποιος Γάλλος ευγενής με μεγαλομανείς τάσεις αποφάσισε να δώσει ζωή στην δική του εκδοχή τού (θαμμένου από τους θρησκόληπτους Βυζαντινούς) θεσμού, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, άλλοτε χρονικό, πολιτικό και πολιτισμικό ορόσημο για τους λαούς γύρω από την Μεσόγειο, πέρασαν στην σύγχρονη ιστορία τους από διάφορες φάσεις – από πανηγυράκια επιδείξεων στο περιθώριο Διεθνών Εκθέσεων, έως μέσο προπαγάνδας και πολιτικής πίεσης προς και από τις χώρες που ανελάμβαναν την φιλοξενία τους. Από την δεκαετία του ’60 όμως, όταν η διηπειρωτική εξάπλωση τής τηλεόρασης απαίτησε την δημιουργία θεαμάτων διεθνούς εμβελείας, οι Αγώνες είναι πρωτίστως μέσο πλουτισμού των εμπλεκομένων, είτε αυτοί βρίσκονται μπροστά είτε πίσω από τις κάμερες.
Την εποχή που ο ιστορικός χρόνος υπολογιζόταν με βάση τους Αγώνες τής Ολυμπίας, ουδείς κατέβαινε στα στάδια για να συμμετάσχει απλώς, πολύ δε περισσότερο για να χάσει. Αν η συμμετοχή ήταν ήδη σπουδαία για τους αθλητές, αυτό συνέβαινε διότι, πολύ απλά, ώφειλες να είσαι σπουδαίος για να συμμετάσχεις. Αλλά ο Μίλων, ο Κόροιβος κι οι άλλοι αρχαίοι νικητές δεν προπονούνταν εμπνεόμενοι από το “citius, altius, fortius”. Αυτή η λατρεία τής επίδοσης είναι γέννημα των ιδεωδών των “κληρονόμων” τού de Coubertin, μοιραία δε οδήγησε στην θεοποίησή της από την βιομηχανία τού θεάματος, στην χρηματική πριμοδότηση της επίτευξής της, στην λατρεία τού προτύπου τού “βιονικού ανθρώπου” – με τις γνωστές σε όλους συνέπειες.
Επίδοση σημαίνει θέαμα, θέαμα σημαίνει χρήμα – αυτό το δίπτυχο αποτελεί την μαύρη ψυχή τού ολυμπιακού κινήματος στον 20ό αιώνα, τον μπούσουλα βάσει του οποίου πολιτεύθηκαν όσοι κράτησαν στα χέρια τους τις τύχες αυτού του κινήματος. Οι άνθρωποι που βαυκαλίζονται να αυτοπροσδιορίζονται ως “αθάνατοι”, μέλη μιας ιδιότυπης κάστας ευγενών που ήδη κατέχει σημαντικό μέρος τού παγκοσμίου πλούτου, κατευθύνουν την “σοφία” τους στην επιλογή των ανά τετραετία αναδόχων τής ολυμπιακής ιδέας κατά τρόπον ώστε να αυξήσουν αυτόν τον πλούτο. Υποκριτές φαρισαϊκού βεληνεκούς, καλούν τον κόσμο να κρατήσει την πολιτική μακρυά από τον αθλητισμό (λες κι ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχεις στα αθλητικά δεν είναι μέρος τού πολιτεύεσθαι), την ώρα που οι ίδιοι ουδέποτε δίστασαν να γίνουν πρόθυμοι σπιούνοι στην υπηρεσία τής προπαγάνδας Δυνατών και ανερχομένων – είτε μιλάμε για την ναζιστική Γερμανία, είτε για την “κομμουνιστική” Κίνα τού κρατικού καπιταλισμού, της εργασιακής σκλαβιάς και της φίμωσης τού δημόσιου λόγου. Αρκεί να ρέει το χρήμα – όλα τ’ άλλα κάποια στιγμή θα ξεχαστούν. Ακόμη και το ότι η συγκεντρωμένη στο Πεκίνο υφήλιος μπορεί να το γιορτάζει, αδιαφορώντας αν σε κάποια γωνιά της, όχι και τόσο μακρυά, ξεσπά πόλεμος την ημέρα ακριβώς που ξεκινά το πανηγύρι. Πόσο ταιριαστό, αλήθεια…
Μπήκα στον πειρασμό να καλέσω, από του βήματος αυτού, σε τηλεοπτικό μποϋκοτάζ των Αγώνων τού Πεκίνου, γνωρίζοντας ότι η ιδέα θα πέσει στο κενό – κάποιοι από εσάς θα ξενυχτήσετε με την εθνική μπάσκετ, κάποιοι θα ψαρεύετε όμορφες κινήσεις από τους καλλιτέχνες τής ενόργανης, κάποιοι φτιάχνεστε χαζεύοντας την Ισινμπάγεβα να πετά προς τον πήχυ και την Καραντάσιου να κυλιέται στην άμμο, κάποιοι δεν μπορείτε να κάνετε ούτε τον Αύγουστο χωρίς Ronaldinho και Messi, κάποιοι θα εκλιπαρείτε για να δοξαστεί ξανά το DNA τού Έλληνα με μερικές ολυμπιακές νίκες, κάποιοι θα εντάξετε απλώς ένα ακόμη πανηγυράκι στο καθημερινό σας τηλεοπτικό αλκοολίκι. Συνειδητοποίησα πως ούτε κι εγώ θα μπορέσω να μείνω δίχως Ολυμπιακούς, κι ας με πονά η παρακμή τους. Θα καρφωθώ μπροστά στην τηλεόραση, περιμένοντας για εκείνο το στιγμιότυπο, εκείνη την σπίθα αντίδρασης που θα παλεύει να σωθεί από την θάλασσα τής υποταγής.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα σύμβολο – κακοποιημένο μεν, άλλα σύμβολο. Είναι ταυτισμένοι στην συνείδηση των πολλών με έννοιες και ιδανικά που η ανθρωπότητα έχει ανάγκη. Είναι η Ιδέα τού διαφορετικού, που χρειάζονται οι αδύναμοι τής Γης, μια έννοια που δεν πρέπει να εξαλειφθεί απ’ το λεξιλόγιο μας. Περισσότερο κι απ’ το να προσδοκώ τον δεύτερο θάνατο τού Ολυμπισμού, που θα δώσει τέλος στην υποκρισία ενός αιώνα, θέλω τώρα να δω ένα κίνημα αντίδρασης να ξεπηδά μέσα απ’ τους κόλπους τής υποκρισίας για ν’ αλλάξει τα πράγματα. Ένα φωτισμένο δάκρυ στον νυκτερινό ουρανό, δυο μαυροφορεμένες, υψωμένες στον Θεό σφιγμένες γροθιές την ώρα τής ανάκρουσης ενός εθνικού ύμνου: αυτές τις εικόνες περιμένω – αυτές, και την Καραντάσιου να κυλιέται στην άμμο._
Η ιστορία τής Θάνου (που, θυμίζω, εξαφανίστηκε μαζί με τον Κώστα Κεντέρη λίγο πριν την έναρξη των Αγώνων τού 2004 για να αποφύγει “αιφνιδιαστικό” έλεγχο ντόπινγκ και τελικά παρουσιάσθηκε εισαχθείσα σε αθηναϊκό νοσοκομείο ως θύμα τροχαίου με την μοτοσυκλέτα τού συναθλητή της, υπόθεση που ακόμη ταλαιπωρεί τους δύο δρομείς, αλλά και διάφορους πρόθυμους “ψευδομάρτυρες” τής εποχής) δεν είναι, στην πραγματικότητα, παρά ένα από τα επιφαινόμενα τής παγκοσμίου παρακμής τού αθλητικού κινήματος – μπολιασμένο, βεβαίως, με μπόλικη δόση νεοελληνικής τρέλας.
Από τότε που κάποιος Γάλλος ευγενής με μεγαλομανείς τάσεις αποφάσισε να δώσει ζωή στην δική του εκδοχή τού (θαμμένου από τους θρησκόληπτους Βυζαντινούς) θεσμού, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, άλλοτε χρονικό, πολιτικό και πολιτισμικό ορόσημο για τους λαούς γύρω από την Μεσόγειο, πέρασαν στην σύγχρονη ιστορία τους από διάφορες φάσεις – από πανηγυράκια επιδείξεων στο περιθώριο Διεθνών Εκθέσεων, έως μέσο προπαγάνδας και πολιτικής πίεσης προς και από τις χώρες που ανελάμβαναν την φιλοξενία τους. Από την δεκαετία του ’60 όμως, όταν η διηπειρωτική εξάπλωση τής τηλεόρασης απαίτησε την δημιουργία θεαμάτων διεθνούς εμβελείας, οι Αγώνες είναι πρωτίστως μέσο πλουτισμού των εμπλεκομένων, είτε αυτοί βρίσκονται μπροστά είτε πίσω από τις κάμερες.
Την εποχή που ο ιστορικός χρόνος υπολογιζόταν με βάση τους Αγώνες τής Ολυμπίας, ουδείς κατέβαινε στα στάδια για να συμμετάσχει απλώς, πολύ δε περισσότερο για να χάσει. Αν η συμμετοχή ήταν ήδη σπουδαία για τους αθλητές, αυτό συνέβαινε διότι, πολύ απλά, ώφειλες να είσαι σπουδαίος για να συμμετάσχεις. Αλλά ο Μίλων, ο Κόροιβος κι οι άλλοι αρχαίοι νικητές δεν προπονούνταν εμπνεόμενοι από το “citius, altius, fortius”. Αυτή η λατρεία τής επίδοσης είναι γέννημα των ιδεωδών των “κληρονόμων” τού de Coubertin, μοιραία δε οδήγησε στην θεοποίησή της από την βιομηχανία τού θεάματος, στην χρηματική πριμοδότηση της επίτευξής της, στην λατρεία τού προτύπου τού “βιονικού ανθρώπου” – με τις γνωστές σε όλους συνέπειες.
Επίδοση σημαίνει θέαμα, θέαμα σημαίνει χρήμα – αυτό το δίπτυχο αποτελεί την μαύρη ψυχή τού ολυμπιακού κινήματος στον 20ό αιώνα, τον μπούσουλα βάσει του οποίου πολιτεύθηκαν όσοι κράτησαν στα χέρια τους τις τύχες αυτού του κινήματος. Οι άνθρωποι που βαυκαλίζονται να αυτοπροσδιορίζονται ως “αθάνατοι”, μέλη μιας ιδιότυπης κάστας ευγενών που ήδη κατέχει σημαντικό μέρος τού παγκοσμίου πλούτου, κατευθύνουν την “σοφία” τους στην επιλογή των ανά τετραετία αναδόχων τής ολυμπιακής ιδέας κατά τρόπον ώστε να αυξήσουν αυτόν τον πλούτο. Υποκριτές φαρισαϊκού βεληνεκούς, καλούν τον κόσμο να κρατήσει την πολιτική μακρυά από τον αθλητισμό (λες κι ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχεις στα αθλητικά δεν είναι μέρος τού πολιτεύεσθαι), την ώρα που οι ίδιοι ουδέποτε δίστασαν να γίνουν πρόθυμοι σπιούνοι στην υπηρεσία τής προπαγάνδας Δυνατών και ανερχομένων – είτε μιλάμε για την ναζιστική Γερμανία, είτε για την “κομμουνιστική” Κίνα τού κρατικού καπιταλισμού, της εργασιακής σκλαβιάς και της φίμωσης τού δημόσιου λόγου. Αρκεί να ρέει το χρήμα – όλα τ’ άλλα κάποια στιγμή θα ξεχαστούν. Ακόμη και το ότι η συγκεντρωμένη στο Πεκίνο υφήλιος μπορεί να το γιορτάζει, αδιαφορώντας αν σε κάποια γωνιά της, όχι και τόσο μακρυά, ξεσπά πόλεμος την ημέρα ακριβώς που ξεκινά το πανηγύρι. Πόσο ταιριαστό, αλήθεια…
Μπήκα στον πειρασμό να καλέσω, από του βήματος αυτού, σε τηλεοπτικό μποϋκοτάζ των Αγώνων τού Πεκίνου, γνωρίζοντας ότι η ιδέα θα πέσει στο κενό – κάποιοι από εσάς θα ξενυχτήσετε με την εθνική μπάσκετ, κάποιοι θα ψαρεύετε όμορφες κινήσεις από τους καλλιτέχνες τής ενόργανης, κάποιοι φτιάχνεστε χαζεύοντας την Ισινμπάγεβα να πετά προς τον πήχυ και την Καραντάσιου να κυλιέται στην άμμο, κάποιοι δεν μπορείτε να κάνετε ούτε τον Αύγουστο χωρίς Ronaldinho και Messi, κάποιοι θα εκλιπαρείτε για να δοξαστεί ξανά το DNA τού Έλληνα με μερικές ολυμπιακές νίκες, κάποιοι θα εντάξετε απλώς ένα ακόμη πανηγυράκι στο καθημερινό σας τηλεοπτικό αλκοολίκι. Συνειδητοποίησα πως ούτε κι εγώ θα μπορέσω να μείνω δίχως Ολυμπιακούς, κι ας με πονά η παρακμή τους. Θα καρφωθώ μπροστά στην τηλεόραση, περιμένοντας για εκείνο το στιγμιότυπο, εκείνη την σπίθα αντίδρασης που θα παλεύει να σωθεί από την θάλασσα τής υποταγής.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα σύμβολο – κακοποιημένο μεν, άλλα σύμβολο. Είναι ταυτισμένοι στην συνείδηση των πολλών με έννοιες και ιδανικά που η ανθρωπότητα έχει ανάγκη. Είναι η Ιδέα τού διαφορετικού, που χρειάζονται οι αδύναμοι τής Γης, μια έννοια που δεν πρέπει να εξαλειφθεί απ’ το λεξιλόγιο μας. Περισσότερο κι απ’ το να προσδοκώ τον δεύτερο θάνατο τού Ολυμπισμού, που θα δώσει τέλος στην υποκρισία ενός αιώνα, θέλω τώρα να δω ένα κίνημα αντίδρασης να ξεπηδά μέσα απ’ τους κόλπους τής υποκρισίας για ν’ αλλάξει τα πράγματα. Ένα φωτισμένο δάκρυ στον νυκτερινό ουρανό, δυο μαυροφορεμένες, υψωμένες στον Θεό σφιγμένες γροθιές την ώρα τής ανάκρουσης ενός εθνικού ύμνου: αυτές τις εικόνες περιμένω – αυτές, και την Καραντάσιου να κυλιέται στην άμμο._
Σχόλια