Περί χρέους

Τα γράψανε και τ’ αδέρφια μου αυτές τις μέρες: τα κυβερνητικά μέτρα για την καταπολέμηση τού ελλείμματος θ’ αποδειχθούν επιζήμια για την οικονομία, γιατί συμπιέζουν άμεσα το εισόδημα μεγάλου μέρους (και μακροπρόθεσμα ολόκληρου) του πληθυσμού, παγώνοντας την αγορά και εκμηδενίζοντας τα έσοδα που αποκομίζει το κράτος από την κυκλοφορία τού χρήματος. Από την άλλη, βεβαίως, η εξάρτησή μας από τον εξωτερικό παράγοντα είναι τέτοια, που ο κίνδυνος να μην μας δανείζουν ούτε τοκογλύφοι λόγω του ύψους τού δημοσίου χρέους είχε γίνει πλέον ορατός, κάνοντας τα μέτρα να μοιάζουν αναπόφευκτα. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, λοιπόν; Όχι ακριβώς. 

Βλέπεις, όσοι επιμένουν να παρουσιάζουν το ελληνικό αδιέξοδο ως αποτέλεσμα τής εγχώριας διαφθοράς και κακοδιαχείρισης και μόνο, λησμονούν (ή αποκρύπτουν) το γεγονός ότι οι ισχυροί τής Ευρώπης οραματίσθηκαν το ενωτικό εγχείρημα ως χρυσοφόρο επέκταση των αγορών τους στην αυλή τού γείτονα. Η ιστορία τής Ο.Ν.Ε. είναι, ούτε λίγο ούτε πολύ, το γνωστό καπιταλιστικό παραμύθι τύπου “το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό”. Οι Ευρωπαίοι άνοιξαν τις αγορές τους, ώστε το προϊόν τού γερμανικού κολοσσού να είναι το ίδιο ανταγωνιστικό και φθηνό με το αντίστοιχο ελληνικό στο σούπερ μάρκετ τής Κυψέλης, αλλά δεν τις έκαναν ποτέ μία αγορά, ώστε να είναι δυνατή η διάχυση τού κέρδους και να καταστεί αναπόφευκτη η εξομοίωση των οικονομικών μεγεθών των χωρών-μελών. Έτσι, αντί για μια μεγάλη οικογένεια ευημερούντων πολιτών, η Ενωμένη Ευρώπη κτίσθηκε με συσσωματώσεις προτεκτοράτων γύρω από αυτάρκεις οικονομικούς γίγαντες – ιδίως προτεκτοράτων που, όπως η Ελλάδα, προτίμησαν να χωθούν όπως-όπως στο πάρτι με φτιασιδωμένα μεγέθη και ν’ αρπάξουν το ξεροκόμματο των πλαισίων στήριξης, από το να διεκδικήσουν για τον εαυτό τους ρόλο ισοτίμου εταίρου.

Αν οι Γερμανοί μάς χρωστούν σήμερα την έμπρακτη υποστήριξή τους, δεν είναι επειδή τρώγανε βελανίδια σκαρφαλωμένοι στα δέντρα όταν τους προσφέραμε τα φώτα μας, ούτε επειδή αιματοκύλισαν τον τόπο μας οι ναζήδες. Είναι γιατί έκτισαν τα σημερινά τους πλεονάσματα στις πλάτες λαών όπως ο ελληνικός, που εκμηδένισαν χάρη στους πρόθυμους πολιτικούς τους την εσωτερική παραγωγή ώστε ν’ απορροφήσουν το πλεόνασμα τής εισαγόμενης. Αλλά είναι μάταιο να ελπίζουμε σε τέτοιες ευαισθησίες – αντιθέτως, οι “φίλοι” μας δράττονται τής ευκαιρίας που παρουσιάζεται προκειμένου να επιβάλουν σ’ ένα μικρό, κλειστό, ελεγχόμενο κομμάτι τής ευρωπαϊκής επικράτειας μια πολιτική εξοντωτική, που όχι μόνον θα καταργήσει κάθε ανάπτυξη και θα γυρίσει την χώρα πολλά χρόνια πίσω, αλλά επιπλέον απειλεί να οδηγήσει στα όρια τής εξαθλίωσης μεγάλο κομμάτι τού πληθυσμού και να θέσει σε δοκιμασία τις αντοχές όλων μας, με άγνωστες συνέπειες. Δίχως ηγέτες ικανούς ν’ αντισταθούν και να χαράξουν αυτόνομη πορεία, η Ελλάς μετατρέπεται στον δοκιμαστικό σωλήνα τής Ευρώπης, κι οι Έλληνες στα ινδικά χοιρίδια ενός, πρωτοφανούς για την Γηραιά Ήπειρο των εμπεδωμένων δικαιωμάτων και του κράτους προνοίας, κοινωνικού πειράματος.

Το χρέος τής Ευρώπης απέναντι στους φτωχούς συγγενείς είναι να τους παράσχει λογικές, αξιοπρεπείς εναλλακτικές επιλογές στην δεδομένη, δύσκολη συγκυρία. Είτε με άμεση δρομολόγηση ενός προγράμματος πραγματικής σύγκλισης και την επακόλουθη οικονομική και πολιτική ενοποίηση για όσους επιθυμούν, είτε με χαλάρωση των ασφυκτικών δημοσιονομικών κριτηρίων τής ευρωζώνης για να διευκολυνθεί η έξοδος από την κρίση, είτε με την παροχή τής δυνατότητας επιλογής ενός τρίτου δρόμου εξεύρεσης πόρων εκτός ευρωζώνης, δίχως την ενεργοποίηση εξοντωτικών ρητρών. Το χρέος, από την άλλη, του Έλληνα πρωθυπουργού απέναντι στον λαό που του έδωσε το τιμόνι, είναι ν’ αναζητεί, να διεκδικεί για τον τόπο αξιοπρεπείς, αποδοτικές, πρωτοπόρες, τολμηρές λύσεις – κι όχι να τρέχει διαρκώς, σαν τον σκύλο τού Παβλώφ, προς τα κει, όπου έχει μάθει να παίρνει τα ξεροκόμματα.