Στο ντιβάνι
"Κύριε, ο εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσών γκολφέρ..."
Το Associated Press τον ανακήρυξε πρόσφατα αθλητή τής δεκαετίας. Πρόσεξε, όχι “γκολφέρ τής χρονιάς”. Αθλητή τής δεκαετίας. Εύκολα ο πλουσιότερος στον κόσμο από τον χώρο των σπορ, με εισόδημα κάπου 77 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ενσαρκώνει την διαφημιστική ναυαρχίδα τής Nike από τότε που ο Michael Jordan εγκατέλειψε τα παρκέ. Ο μόνος που τον ξεπερνά σε κατακτήσεις Majors είναι ο Jack Nicklaus – ένας μύθος, παρών στα του γκολφ από διάφορα πόστα μισό αιώνα και βάλε. Αλλά οι τρεις παραπάνω τίτλοι τής Χρυσής Αρκούδας ήταν, όλοι το ‘λεγαν, θέμα χρόνου να κατακτηθούν. Μέχρι που ο Tiger Woods πήγε και ξάπλωσε στο ντιβάνι τού ψυχαναλυτή.
Οι αναφορές έρχονται από τα βάθη των αιώνων: όσο πιο ξύπνιος, ταλαντούχος, ξεχωριστός και μάγκας είσαι, τόσο πιθανότερο είναι να βρεθεί κάποιος που θα προσπαθήσει να σου κλέψει το mojo – το μυστικό σου όπλο, την κρυφή πηγή τής εσωτερικής σου δύναμης. Ο Σαμψών, αυτός ο προπατορικός ροκάς που πάρκαρε με την Harley έξω από το σπίτι τής Δαλιδάς προσβλέποντας σε μια νύχτα ονείρου, ξύπνησε αλυσοδεμένος κι ανήμπορος χωρίς την πλούσια χαίτη του, αυτήν, που ακόμη και σήμερα ξεχωρίζει τους λέοντες από τις λέαινες, τους ροκάδες από τους σκυλάδες, τους αιωνίως νεανίες από εμάς τους υπόλοιπους. Ο Θησέας αναγκάσθηκε να δώσει ένα γερό χέρι ξύλο σε κάποιον περίεργο, που την είχε στήσει στην Κακιά Σκάλα μ’ ένα κρεβάτι κι έπαιζε τον Μένγκελε: ή ίδιος, ή τίποτα. Και τι είναι αυτή η ιστορία με τον Ίκαρο, που έχασε τα φτερά του επειδή, λέει, “πετούσε πολύ ψηλά”, αν όχι η γνωστή πατερναλιστική, δασκαλίστικη απειλή τής νεμέσεως που θα βρει όποιον συλληφθεί να παλεύει να ξεπεράσει τον εαυτό του (ή, χειρότερα, να τον έχει ξεπεράσει); Δοκίμασε, αν σου βαστάει, και θα εμφανισθεί μπροστά σου εν απαρτία το δωδεκάθεο για να σου σπάσει τον τσαμπουκά.
Πλέον, δεν χρειάζεται ν’ ανησυχείς μην τυχόν και δεν νοιώσεις ενοχές, έτσι και κάνεις καμμιά ζαβολιά. Οι ενοχές προϋπάρχουν, τις νοιώθεις προκαταβολικά. Γονείς, σχολείο, θρησκεία, νόμοι, ήθη και έθιμα αλληλεπιδρούν, αλληλοτροφοδοτούνται κι εξυφαίνουν από κοινού την πλεκτάνη σε βάρος τού ανήσυχου, του ανεξάρτητου πνεύματος – μια συνωμοσία τόσο παλιά, που δεν αποκλείεται διόλου το αίσθημα ενοχής κάθε πεπτωκότος ασώτου να είναι απλώς η εκδήλωση τής καταγραφής στο ανθρώπινο γονιδίωμα τού αντίστοιχου αισθήματος των Πρωτοπλάστων καθώς χώνευαν το μήλο. Στις μέρες μας, ιδίως μετά την κατασίγαση των μεγάλων κοινωνικοπολιτικών παθών στον δυτικό κόσμο, ο Προκρούστης είναι περιττός: τον ρόλο του υποκαθιστούν μια χαρά τύποι σαν τον Yalom, τον Ασκητή, τον Χριστόδουλο, την Ρεπούση, τον Κωστόπουλο, την Παγιατάκη, την Σοράγια με το κληρονομικό χάρισμα. Και το κρεβάτι, στο οποίο μας ξαπλώνουν όλοι αυτοί για να μας φέρουν στα μέτρα τους, είναι φτιαγμένο από σύνδρομα, φοβίες, πλάνη, κολακεία, πολιτική ορθότητα – και πολλή τηλεόραση.
Με την ζωή ν’ αναπτύσσεται στο θερμοκήπιο τού κοινωνικώς αποδεκτού, δεν είναι παράξενο που όσοι ξεχωρίζουν από το σωρό είναι, λίγο-πολύ, παλιόπαιδα. Ο Mozart ήταν σάτυρος ολκής, ο Άλι γυναικάς που αλλαξοπίστησε, ο Jackson παιδόφιλος που ξέβαψε, ο Pollock καταθλιπτικός μπεκρής, ο Καβάφης αδερφή (θε μου σχώρα με), ο Maradona πρεζόνι, ο Cruyff παραδόπιστος, ο Warhol όλα τα παραπάνω, ο Polanski παιδεραστής, ο Spector εκτίει ποινή για φόνο. Jagger και Richards αρνούνται έως σήμερα πως είχαν οποιαδήποτε σχέση με τον θάνατο τού Brian Jones. Όπως με την ομελέτα και τα αυγά, το μεγαλείο είναι απρόσιτο γι’ αυτούς που δεν είναι πρόθυμοι να υπερβούν τα όρια, να τσακωθούν με τις συμβάσεις, να γράψουν στους αδένες τους νόμους και κανόνες, να συνδέσουν με Κάιρο την κοινωνία ολάκερη. Και η κοινωνία, αυτή η ύπουλη, παντοδύναμη συνωμοσία, αυτό το Matrix παραγωγής και διαχείρισης πειθήνιων, άβουλων, απρόσωπων avatar, δεν συγχωρεί. Θα σε κυλήσει στον βούρκο τής σπίλωσης και της κατακραυγής, όσο μεγάλος κι αν είσαι. Η μόνη ελπίδα που έχεις, είναι να καταφέρεις με κάποιον τρόπο να κρατήσεις τα πάθη σου, τις αδυναμίες, τις ζαβολιές σου κρυφές. Ε, ο Tiger δεν τα κατάφερε.
Πεπεισμένος πως τίποτε δεν έχει περισσότερη σημασία σ’ αυτήν την ζωή από το να σώσει τον γάμο του, ο μεγαλύτερος αθλητής τής δεκαετίας που φεύγει εισήχθη οικειοθελώς στην κλινική Pine Grove, στο Hattiesburg τού Mississippi, με στόχο ν’ απεξαρτηθεί από το… σεξ, ελπίζοντας προφανώς πως έτσι θα παύσει να συνάπτει εξωσυζυγικές σχέσεις. Στις 12 γυναίκες, που έχουν δηλώσει ως σήμερα ότι βοήθησαν τον Tiger Woods να κερατώσει την σύζυγό του, απευθύνω την ακόλουθη έκκληση: αν νοιώσατε το παραμικρό στην ψυχή σας γι’ αυτόν τον τύπο που σας προκάλεσε (αν σας προκάλεσε) οργασμό, μην τον αφήσετε να ολοκληρώσει την θεραπεία. Βοηθήστε τον να δραπετεύσει από την ανοργασμική φυλακή του, προτού πέσει στα ψυχοφάρμακα και τα ναρκωτικά, προτού κόψει τις φλέβες του με το μπαστούνι τού γκολφ, προτού γίνει ο παρ’ ολίγον κορυφαίος γκολφέρ στην Ιστορία.
Οι αναφορές έρχονται από τα βάθη των αιώνων: όσο πιο ξύπνιος, ταλαντούχος, ξεχωριστός και μάγκας είσαι, τόσο πιθανότερο είναι να βρεθεί κάποιος που θα προσπαθήσει να σου κλέψει το mojo – το μυστικό σου όπλο, την κρυφή πηγή τής εσωτερικής σου δύναμης. Ο Σαμψών, αυτός ο προπατορικός ροκάς που πάρκαρε με την Harley έξω από το σπίτι τής Δαλιδάς προσβλέποντας σε μια νύχτα ονείρου, ξύπνησε αλυσοδεμένος κι ανήμπορος χωρίς την πλούσια χαίτη του, αυτήν, που ακόμη και σήμερα ξεχωρίζει τους λέοντες από τις λέαινες, τους ροκάδες από τους σκυλάδες, τους αιωνίως νεανίες από εμάς τους υπόλοιπους. Ο Θησέας αναγκάσθηκε να δώσει ένα γερό χέρι ξύλο σε κάποιον περίεργο, που την είχε στήσει στην Κακιά Σκάλα μ’ ένα κρεβάτι κι έπαιζε τον Μένγκελε: ή ίδιος, ή τίποτα. Και τι είναι αυτή η ιστορία με τον Ίκαρο, που έχασε τα φτερά του επειδή, λέει, “πετούσε πολύ ψηλά”, αν όχι η γνωστή πατερναλιστική, δασκαλίστικη απειλή τής νεμέσεως που θα βρει όποιον συλληφθεί να παλεύει να ξεπεράσει τον εαυτό του (ή, χειρότερα, να τον έχει ξεπεράσει); Δοκίμασε, αν σου βαστάει, και θα εμφανισθεί μπροστά σου εν απαρτία το δωδεκάθεο για να σου σπάσει τον τσαμπουκά.
Πλέον, δεν χρειάζεται ν’ ανησυχείς μην τυχόν και δεν νοιώσεις ενοχές, έτσι και κάνεις καμμιά ζαβολιά. Οι ενοχές προϋπάρχουν, τις νοιώθεις προκαταβολικά. Γονείς, σχολείο, θρησκεία, νόμοι, ήθη και έθιμα αλληλεπιδρούν, αλληλοτροφοδοτούνται κι εξυφαίνουν από κοινού την πλεκτάνη σε βάρος τού ανήσυχου, του ανεξάρτητου πνεύματος – μια συνωμοσία τόσο παλιά, που δεν αποκλείεται διόλου το αίσθημα ενοχής κάθε πεπτωκότος ασώτου να είναι απλώς η εκδήλωση τής καταγραφής στο ανθρώπινο γονιδίωμα τού αντίστοιχου αισθήματος των Πρωτοπλάστων καθώς χώνευαν το μήλο. Στις μέρες μας, ιδίως μετά την κατασίγαση των μεγάλων κοινωνικοπολιτικών παθών στον δυτικό κόσμο, ο Προκρούστης είναι περιττός: τον ρόλο του υποκαθιστούν μια χαρά τύποι σαν τον Yalom, τον Ασκητή, τον Χριστόδουλο, την Ρεπούση, τον Κωστόπουλο, την Παγιατάκη, την Σοράγια με το κληρονομικό χάρισμα. Και το κρεβάτι, στο οποίο μας ξαπλώνουν όλοι αυτοί για να μας φέρουν στα μέτρα τους, είναι φτιαγμένο από σύνδρομα, φοβίες, πλάνη, κολακεία, πολιτική ορθότητα – και πολλή τηλεόραση.
Με την ζωή ν’ αναπτύσσεται στο θερμοκήπιο τού κοινωνικώς αποδεκτού, δεν είναι παράξενο που όσοι ξεχωρίζουν από το σωρό είναι, λίγο-πολύ, παλιόπαιδα. Ο Mozart ήταν σάτυρος ολκής, ο Άλι γυναικάς που αλλαξοπίστησε, ο Jackson παιδόφιλος που ξέβαψε, ο Pollock καταθλιπτικός μπεκρής, ο Καβάφης αδερφή (θε μου σχώρα με), ο Maradona πρεζόνι, ο Cruyff παραδόπιστος, ο Warhol όλα τα παραπάνω, ο Polanski παιδεραστής, ο Spector εκτίει ποινή για φόνο. Jagger και Richards αρνούνται έως σήμερα πως είχαν οποιαδήποτε σχέση με τον θάνατο τού Brian Jones. Όπως με την ομελέτα και τα αυγά, το μεγαλείο είναι απρόσιτο γι’ αυτούς που δεν είναι πρόθυμοι να υπερβούν τα όρια, να τσακωθούν με τις συμβάσεις, να γράψουν στους αδένες τους νόμους και κανόνες, να συνδέσουν με Κάιρο την κοινωνία ολάκερη. Και η κοινωνία, αυτή η ύπουλη, παντοδύναμη συνωμοσία, αυτό το Matrix παραγωγής και διαχείρισης πειθήνιων, άβουλων, απρόσωπων avatar, δεν συγχωρεί. Θα σε κυλήσει στον βούρκο τής σπίλωσης και της κατακραυγής, όσο μεγάλος κι αν είσαι. Η μόνη ελπίδα που έχεις, είναι να καταφέρεις με κάποιον τρόπο να κρατήσεις τα πάθη σου, τις αδυναμίες, τις ζαβολιές σου κρυφές. Ε, ο Tiger δεν τα κατάφερε.
Πεπεισμένος πως τίποτε δεν έχει περισσότερη σημασία σ’ αυτήν την ζωή από το να σώσει τον γάμο του, ο μεγαλύτερος αθλητής τής δεκαετίας που φεύγει εισήχθη οικειοθελώς στην κλινική Pine Grove, στο Hattiesburg τού Mississippi, με στόχο ν’ απεξαρτηθεί από το… σεξ, ελπίζοντας προφανώς πως έτσι θα παύσει να συνάπτει εξωσυζυγικές σχέσεις. Στις 12 γυναίκες, που έχουν δηλώσει ως σήμερα ότι βοήθησαν τον Tiger Woods να κερατώσει την σύζυγό του, απευθύνω την ακόλουθη έκκληση: αν νοιώσατε το παραμικρό στην ψυχή σας γι’ αυτόν τον τύπο που σας προκάλεσε (αν σας προκάλεσε) οργασμό, μην τον αφήσετε να ολοκληρώσει την θεραπεία. Βοηθήστε τον να δραπετεύσει από την ανοργασμική φυλακή του, προτού πέσει στα ψυχοφάρμακα και τα ναρκωτικά, προτού κόψει τις φλέβες του με το μπαστούνι τού γκολφ, προτού γίνει ο παρ’ ολίγον κορυφαίος γκολφέρ στην Ιστορία.
Σχόλια